νέαρχος

Όνομα ιστορικών προσώπων. 1. Αγγειοπλάστης και αγγειογράφος (μέσα 6ου αι. π.Χ.). Φιλοτέχνησε κυρίως αττικά μελανόμορφα αγγεία, ενώ από το έργο του έχουν σωθεί πέντε ενυπόγραφα αγγεία. Δύο θραυσμένοι κάνθαροι από την Ακρόπολη των Αθηνών (σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) θεωρούνται τα αριστουργήματά του· στον ένα παριστάνεται το ζέψιμο του άρματος του Αχιλλέα, στον άλλο Γιγαντομαχία. Από τα έργα αυτά ο Ν. φαίνεται τεχνίτης έμπειρος στο σχέδιο και στη σύνθεση, με κάπως υπερβολική αγάπη για τις λεπτομέρειες. Την τέχνη του συνέχισαν οι γιοι του Τλήσων και Εργοτέλης. 2. Ναύαρχος (4ος αι. π.Χ.). Καταγόταν από την Κρήτη. Υπηρετούσε στον στόλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο πατέρας του λεγόταν Ανδρότιμος και καταγόταν από παλαιά οικογένεια ναυτικών που μετανάστευσε από την Κρήτη στην Αμφίπολη της Μακεδονίας το 344 π.Χ., όταν ο Ν. ήταν μόλις δώδεκα ετών. Ο Ανδρότιμος δεν άργησε να γίνει πολίτης της Αμφίπολης και αυλικός του Φίλιππου. Με αυτό τον τρόπο εισχώρησε στην αυλή και ο νεαρός N., που έγινε ένας από τους συντρόφους του Αλέξανδρου. Όταν άρχισε η διένεξη του Αλέξανδρου με τον πατέρα του (για τον γάμο του Φίλιππου με την Κλεοπάτρα) ο Φίλιππος εξόρισε τον Ν. από τη Μακεδονία, μαζί με άλλους φίλους του Αλέξανδρου. Όταν ο Αλέξανδρος ανέβηκε στον θρόνο τον Αύγουστο του 336 π.Χ., έφερε πίσω τους εξόριστους και από τότε ο Ν. πήρε μέρος σε όλες τις εκστρατείες έως το τέλος του 335 π.Χ. Ο Αλέξανδρος του εμπιστεύθηκε το αξίωμα του χιλίαρχου των υπασπιστών. Ως χιλίαρχος, πήρε μέρος σε όλες τις μάχες για την κατάκτηση της Μικράς Ασίας, της Φοινίκης, της Παλαιστίνης, της Συρίας και της Αιγύπτου. Το 332 π.Χ., στη Μέμφιδα της Αιγύπτου, ο Αλέξανδρος, για να ανταμείψει το Ν. για τις υπηρεσίες του, τον έκανε σατράπη της Λυκίας, όπου έμεινε επί πέντε έτη, έως το χειμώνα του 328 π.Χ., και βοήθησε στον εξελληνισμό της χώρας. Έπειτα ο N., επικεφαλής μιας στρατιάς Ελλήνων μισθοφόρων, συνάντησε τον Αλέξανδρο στη Ζαρίασπα της Βακτριανής, και την άνοιξη του 327 π.Χ. ξεκίνησαν για την κατάκτηση των Ινδιών. Ο Ν. διακρίθηκε ως χιλίαρχος και ως στρατηγός διοικητής τμήματος στρατιάς σε πολλές μάχες καθώς και στην ποτάμια εκστρατεία, όπου ήταν ναύαρχος του στόλου, που τον αποτελούσαν 2.000 πλοία. Τον Ιούλιο του 325 π.Χ., ο στόλος έφτασε στο Δέλτα του Ινδού ποταμού. Αφού κατέλαβαν όλες τις γειτονικές χώρες, ο Αλέξανδρος μαζί με το Ν. άρχισαν την εξερεύνηση του Δέλτα και έφτασαν στον Ωκεανό. Τότε ο Α. αναζητούσε να βρει έναν θαλάσσιο δρόμο από τις εκβολές του Ινδού προς τις εκβολές του Ευφράτη. Ανάθεσε αυτή την επιχείρηση στο N., που με ένα μέρος του στόλου, ξεκίνησε στις 2 Οκτωβρίου του 325 π.Χ. Το ταξίδι τελείωσε θριαμβευτικά στις 24 Φεβρουαρίου του 324 π.Χ. Έπειτα ο Ν. πήγε στα Σούσα, όπου ενώθηκε πάλι με τον στρατό. Εκεί νυμφεύτηκε την εγγονή του Αρταβάζη, εγγονού του Αρταξέρξη. Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου, ο Ν. είχε συμμαχήσει με τον σατράπη της Μεγάλης Φρυγίας, Αντίγονο, στους αγώνες των Διαδόχων. Το 316 π.Χ., μετά τη μάχη της Γαβιηνής, όπου ο Ευμένης νικήθηκε και παραδόθηκε στον Αντίγονο, ο Ν. ζήτησε από το πολεμικό συμβούλιο των στρατηγών τη σωτηρία του αιχμάλωτου, χωρίς ωστόσο να εισακουστεί. Το 312 π.Χ. τον βρίσκουμε σύμβουλο και κηδεμόνα του γιου του Αντίγονου, του νεαρού τότε Δημήτριου, που έγινε γνωστός με την επωνυμία Πολιορκητής. Κατόπιν τα ίχνη του Ν. χάθηκαν. Πιθανολογείται πως σκοτώθηκε το καλοκαίρι του 301 π.Χ.

* * *

νέαρχος, ὁ (ΑΜ)

νέος αρχηγός

μσν.

αρχηγός νεαρών ατόμων.

[ΕΤΥΜΟΛ. < νε(ο)-* + -αρχος* (< ἄρχω)].